Afyon İş Hukuku

Tüze (Özet) : Tüze, her şeyden önce bir düzen demektir. Lakin hukukun öngördüğü düzen, çalışarak gerçekleşen bir düzen bileğildir. Tüze, cemiyet içre insanoğluın hakikaten ne davrandıklarını bileğil, ne davranmaları gerektiğini gösterir. Tüze, namına uyulmak ve uygulanmak bâtınin vardır. Adalet değeri nedeniyle, insanoğlu arası ilişkileri bir düzene almak, maşerî dirimın gerçekleşmesini hazırlamak ister. İnsanlara, “Bana uy; Beni gerçekleştir” buyruğu ile seslenir. Tüze düzeni, doğduğu andan itibaren ferdin hakkındasına akseptans edilmesi ve uyulması müstelzim, nasıl haklı kurallar olarak çıkar. İnsan, özgür bir varlıktır ve iradesini hukukun buyrukları doğrultusunda kullanabileceği kadar, onlara aykırı bir yönde bile kullanabilir. Bu nedenle cemiyet içre insanoğluın seçenek ve davranışlarının tüze kurallarına uymaması, her dem mümkündür. “İşte tüze, isim davranışlarını bileğerlendiren, çıkar çatışmalarına çözüm getiren kurallardan, normlardan meydana gelen bir düzenek, bir bütündür.” İnsan-isim, isim-doğa ilişkilerinin insanlığın ortak çıkarı ve huzuru bâtınin evrensel ilkelerle güvence şeşna alınmasıdır. Tüze, âdemiyet seviyesi bâtınin göstergedir. Hukukun temeli, kaynağı üzerine birşunca kuruntu ortaya atılıtır. Bunlar kaynağı: tanrı, sınıf çıkarları, cemiyet sözleşmesi, doğa ve insanoğlu olarak tamlayan görüşlerdir. Tüze Nedir Tüze, toplumun genel menfaatini veya fertlerin ve toplumun ortak iyiliğini hazırlamak için konulan ve hep gücüyle desteklenen kaide, tanrı ve seçimın bütünüdür. Elan geniş bir teşhismıyla tüze, adalete yönelmiş maşerî evetşamma düzenidir. Tüze Sözcük Medlulı Tüze kelimesi Arabi “tanrı” kökünden gelir ve tanrı kelimesinin çoğcelil olarak bilinmektedir (galat-ı meşhur). Gündüz feneriçda “tanrı” kelimesinin çoğcelil “ah’kak”tır. Türk Zeban Kurumu’na bakarak tüze kelimesi, “Toplumu düzenleyen ve devletin yaptırım gücünü belirleyen yasaların bütünüdür”. Bunun dışında hukukun “haklar” manaı da vardır. Mecazi anlamda ise, ahbaplık, ülfet manaında da kullanılır. Teknik Medlulı Tüze dönemden döneme değiştiği bâtınin hala doyurucu bir teşhism yapılamamıştır. Kant “Tüzeçular hala hukukun teşhismını aramaktadırlar” der. Günümüzde en çok akseptans edilen teşhismı ise: “Belli başlı bir zamanda mukannen bir toplumdaki ilişkileri düzenleyen ve uyulması ülke zoruna (müeyyide) destelanmış kurallar bütünüdür.” Bilimsel bir disiplin olarak tüze, kendi içre yapı taşı olarak ikiye ayrılır. Umumi olarak hukukun kişiler arası ilişkileri süje düzlük kısmına Özel Tüze, kişiler ile ülke veya devleti oluşturan kurumlar arası ilişkileri düzenleyen kısmına ise Hep Hukuku adı verilir. Bu kocaoğlanrım roma hukukundan kalma bir ayrımdır (ius privatum-ius publicum). çağdaş Tüze, Kâr Hukuku ve Devletler Özel Hukuku özel hukukun, buna bedel Esas Hukuku, Ukubet Hukuku ve İdare Hukuku hep hukukunun temellıca ast dallarıdır. Tüze Kuralları ve Özellikleri Hukuku vesair toplumu regülatör kurallar olan örf ve adetler, gelenekler ve dinlerden kocaoğlanran özellik ülke tarafından güvenceye alınmış ve cebri yaptırımlara ehil olmasıdır. Tüze kuralları isim davranışlarını düzenler ve bulunduğu toplumun kıymet hükümlarını taşır. Soyutluk ve genellik özelliği sayesinde benzeri nitelikteki tamlık durumlarda uygulanması sağlanır. Yaptırım (Müeyyide) Tüze düzlükında yaptırım hep gücü ile uygulanır. Hukuka uymayı zorlama, uymayanları cezalandırma ve uyulmadığı durumlardaki zararları en aza indirmek bâtınin kullanılır. Tüze düzenini sağlamayı ve korumayı ammaçlayan yaptırımlar gene tüze düzeninin öngördüğü şekilde alegori getirilir. Maddi ve tinsel yaptırımlar olarak ikiye ayrılır. Maddi yaptırımlar hukuka aykırı durumlarda uygulanırken tinsel yaptırımlar bu durumları çelmek bâtınin kullanılır. Ukubet hukukunda ölüm, hapis ve vakıf cezaları; anayasa hukukunda siyasetten men, parti metres; algı hukukunda algı ve gümrüksüzçılık cezaları kadar farklı tüze dallarında farklı yaptırımlar vardır. Hukukun Dayanağı Hukukun dayanağı ile müteallik çeşitli dönemlerde kuramlar üretilmiştir. Bunları sıralamamız icabında; şuuri bir irade olarak gharabelik kuramlar, irade dışı olarak gharabelik kuramlar ve pozitivist kuramlar. Bu kuramların birtakımlar felsefik bileğil ortaya konduğu devrin sorunlarını çözmek veya politik görüşleri tüze biliminde dile getirme ihtiyacından ortaya çıkmıştır. İdesi ve ideali doğruluk olan tüze, genel olarak şu şekilde teşhismlanabilir: “Tüze, adalete yönelmiş maşerî bir evetşamma düzenidir.” Bu teşhismdan, hukukun üç ayrı fonksiyonu alegori getirdiğini görmekteyiz. Bu fonksiyonlar düzen, kılgın yarar ve adalettir. Hukukun Toplumdaki Fonksiyonları 1. Düzen Fonksiyonu Hukukun bu fonksiyonu ile anlatılmak istenen, hukukun maşerî dirimı düzenleyip insanoğluın pasış ve asayiş içre bir arada evetşamalarını sağlamaktır. 2. Ameliye Yarar (Sosyal İhtiyaçların Katlanması) Hukukun kılgın amacını, maşerî gerçeklik belirler. Tüze bu fonksiyonu ile cemiyet içre yaşayan insanoğluın, birbirleri ile inşa etmek zorunda oldukları ilişkilerini ve biyolojik, ruh bilimsel bir varlık olarak insanın yapısından meydana gelen gereksinimlerinı hakkındalamaya çalışır. Tüze bu fonksiyonu ile tevellüt, izdivaç, ölüm vb. önemli biyolojik vakaları da çeşitli hükümlerle düzenler. Hiçbir tüze düzeni dirimın yapı taşı gerçeklerini görmezden gelemez. Tüze düzeni, insanın tabii yapısına ve bundan sonra gelen gereksinimlerine yaraşıklı yetişmek zorundadır. Tüze önemli ölçübile, konuşu gerçeklere bile mecburdır; konuşu yokluklara uymalı ve onları hakkındalamalıdır. 3. Adalet Tüze bu fonksiyonu ile mukannen bir aranjman şeşna aldığı içtimai gereksinimlerı, özü salt bir muadele düşüncesi olan doğruluk ölçüsüne vurarak gerçeklik kimliğini kulaklıır. Hukukun idesi ve ideali adalettir. En gücük teşhismıyla doğruluk, “bir muadele düşüncesi”dir. “Adalet, nesnel (objektif) ve öznel (sübjektif) yetişmek üzere iki farklı anlamda kullanılır. Adalet haddizatında ahlâki bir kavramdır; Bu kapsamda, erdem, fazilet manaında ferdî bir özelliği deyimler. şahsiyet her dem haklı olana yönelir, herkese kendine düşeni iletmek yolunda kadimî ve bileğanlayışmez bir çaba gösterir. İşte bu seçenek ve çabayı gösteren doğruluk, özne (süje) ile müteallik oluşundan ötürü öznel (sübjektif) doğruluk olarak nitelenir. Bir erdem olan öznel adaletin dışında ve ondan önce nesnel (objektif) bir doğruluk mazmunı vardır. Nesnel doğruluk, kişinin bir özelliğini bileğil, kişilerin konkre durumlarda gerçekleştireceği bağ biçiminin bir özelliğini deyimler. İşte tüze düzlükında hukuki kıymet olarak lügat konusu olan doğruluk bile, bu nesnel anlamda adalettir. Çünkü tüze, insanoğlu arası ilişkileri biçimlendiren, onlara görünür ve kazançlanabilir bir düzen veren, bu amaca yönelen normlar bütünüdür.” Topluluk bâtınindeki davranış ve ilişkilerin bileğerlendirilmelerini bâtınaziz kurallar tamlıkü olarak tüze, bu bileğerlendirmelerde doğruluk ölçüsünü kullandığı ve tutunmak yerinde bulunmuş olduğuna bakarak, adaletin böylelikle, hukukun da bir bileğerlendirilme ölçüsü olacağı doğaldır. Tüze normlarında doğruluk acaba ne ölçübile yansıtılmıştır ? Bulunan tüze ne denli adaletlidir ? İşte burada yasa üstü doğruluk mazmunı ortaya çıkmaktadır. Bu, tüm tüze sistemine ve sistemlerine hükümran kâin, nesnel ve salt bir kıymet niteliğindeki adalettir. Tüze bir cemiyet düzenini bâtınerir. Hukukun varlık nedeni bile adalettir; lüzum mevcut düzeni esirgemek, gerekse onu bileğanlayıştirmeyi meşrulaştırmak bâtınin her dem adalete temelvurulur. Nesnel ve yasa üstü doğruluk hukukta hakkındamıza oturmuş tüze düzenlerinin asli örneği, olması müstelzim tüze manaında tüze idesi olarak çıkar. Bu niteliği ile doğruluk, mevcut tüze düzenlerinin namına yaraşıklı olup olmadığı açısından bir kıymet ve yorum ölçüsü olabilir. Yeniden bu özelliği ile doğruluk, aynı zamanda hukukun idealidir. Hukukun görüntülemek amacını güttüğü şey adalettir. Birbirleri ile pozitif ve zararlı hakkındalıklı ilişkilerde kâin bu üç fonksiyon denge içre olduklarında, adil bir tüze düzeninin gerçekleşmesi sağlanır. Alışılagelen olarak tüm tüze normları bu üç fonksiyonu da kapsar. Sonuç olarak tüze, hem adaleti gerçekleştirecek, hem maşerî evetşamma uyacak, hem bile bu maşerî dirimın pasış içre sürebilmesi bâtınin bir düzen görünümünü sağlamaya çalışacaktır.

https://www.arabacihukuk.com/